Giriş
Debian, istikrarlı ve güvenilir yapısıyla hem sunucularda hem de masaüstü bilgisayarlarda yaygın kullanılan bir Linux dağıtımıdır. Yaklaşık iki yılda bir gelen yeni stable sürümü, kapsamlı testlerden geçirilmiş güncel yazılımlarla birlikte gelir.
Debian 12 “Bookworm”, 2023 yılında yayınlandı. Bu sürüm, Debian 11 “Bullseye”ın yerini alarak binlerce pakette güncelleme ve iyileştirme sundu. Bu yükseltme, işletim sistemi çekirdeğinde ve masaüstü arayüzlerinde önemli değişiklikler getirir. Aynı zamanda güvenlik bileşenleri ve donanım desteği de güncellenir.
Debian 12’nin getirdiği yenilikler neden önemlidir? Yeni çekirdek sürümü ve güncel yazılımlar sayesinde sistem kararlılığı, güvenliği ve performansı artmıştır. Özellikle sistem yöneticileri için sunucu tarafında daha uzun destek süresi ve iyileştirilmiş paketler önemli avantajlar sağlar. Masaüstü kullanıcıları ise daha modern bir arayüz ve geliştirilmiş donanım uyumluluğu ile karşılaşır.
Bu yazının sonunda, Debian 12’nin Debian 11’e göre getirdiği değişiklikleri öğreneceksiniz. Ayrıca sunduğu avantajlar ve geçiş adımları hakkında bilgi sahibi olacaksınız.
Masaüstü Ortamlarındaki Güncellemeler
Yeni sürüm, popüler masaüstü ortamlarının daha yeni sürümleriyle geliyor. Debian 11 Bullseye, GNOME 3.38 ve KDE Plasma 5.20 sürümlerini içeriyordu. Ayrıca Xfce 4.16, LXQt 0.16 ve MATE 1.24 da bu sürümde yer alıyordu. Debian 12 Bookworm ise bu ortamları bir veya birkaç nesil yükseltiyor:
- GNOME 43: 12’de GNOME 44 yerine bir önceki kararlı sürüm olan GNOME 43’ü tercih etmiştir. Bu da GNOME 3.38’den GNOME 43’e büyük bir sıçrama anlamına geliyor.
- Xfce 4.18: Hafif ve hızlı masaüstü ortamı Xfce de 4.16’dan 4.18’e yükseltildi. Bu güncelleme ile Thunar dosya yöneticisine yeni özellikler eklendi. Sekme ve bölünmüş görünüm desteği ile yenilenmiş paneller bunlar arasında yer alıyor. Xfce 4.18, görsel olarak büyük değişiklikler getirmese de pek çok hata düzeltmesi ve iyileştirme barındırıyor.
- Diğer ortamlar: Debian 12; LXQt 1.2.0, MATE 1.26, Cinnamon 5.6 ve LXDE 11 gibi güncel masaüstü seçenekleriyle geliyor. Bu sayede kullanıcılar, istedikleri arayüzde daha yeni özelliklere kavuşuyor.
Debian 12’nin görsel teması yenilendi. “Emerald” adı verilen duvar kağıdı, yeni varsayılan görsel olarak sunuluyor. Keskin geometrik şekiller ve zümrüt yeşili tonlar bu tasarımı oluşturur. Bu tema, kurulum ekranından masaüstüne kadar tutarlı bir görsel deneyim sağlıyor.
Sonuç olarak Bookworm sürümü, Bullseye’a kıyasla masaüstünde daha güncel bir deneyim ve iyileştirilmiş görsellik sunuyor.
Linux Çekirdeği 6.1 ve Donanım Desteği
Debian 12’nin en önemli teknik yükseltmelerinden biri, Linux çekirdek versiyonunun 5.10’dan 6.1 LTS’ye çıkmasıdır. Debian 11 Bullseye, 2020’de çıkmış uzun vadeli 5.10 çekirdeğini kullanıyordu. Bookworm ise 2022 sonlarında LTS olarak onaylanan 6.1 çekirdeğiyle geliyor. Bu yeni çekirdek, beraberinde hem performans artışı hem de çok sayıda donanım ve güvenlik iyileştirmesi getiriyor.
Öne çıkan çekirdek 6.1 yeniliklerinden bazıları şunlardır:
- Yeni Donanım ve Sürücü Desteği: Linux 6.1, daha yeni nesil işlemci ve GPU’lar için destek sunar. Örneğin Intel’in yakın dönem Meteor Lake CPU serisi ve yeni AMD grafik birimleri için geliştirmeler mevcut.
Ayrıca çeşitli çevre birimleri için ek sürücüler eklendi. Xbox oyun kumandaları, Apple Silicon ses desteği gibi donanımlar artık çekirdek tarafından tanınıyor. Bu, Debian 12’nin modern PC’lerde ve cihazlarda önceki sürüme göre daha sorunsuz çalışacağı anlamına geliyor. - Rust Dili Desteği: Linux çekirdeğine ilk kez Rust programlama dili desteği eklendi. 6.1 çekirdeğinde Rust için başlangıç düzeyinde (deneysel) destek bulunuyor. Bu adım, çekirdek modülleri için yeni bir dönemin kapısını aralıyor.
İleride bu modüller, memory-safe (bellek güvenliği yüksek) bir dil olan Rust ile yazılabilecek. Güvenlik açısından bu yenilik, potansiyel bellek hatalarını ve açıklarını azaltma hedefi taşıyor. - Dosya Sistemi İyileştirmeleri: Yeni çekirdek ile Btrfs ve EXT4 dosya sistemlerinde performans ve kararlılık artışları sağlandı. Özellikle Btrfs kullananlar, belirli senaryolarda daha hızlı dosya işlemleri görebilirler. Ayrıca çekirdek tarafındaki iyileştirmeler disk G/Ç verimliliğini artırır. Bu sayede Debian 12, sunucu yüklerinde daha iyi performans sunar.
- Güvenlik ve İzolasyon: Linux 6.1, kullanıcı alanı izolasyonunu geliştiren yeni güvenlik kontrollerine sahip. Özellikle kapsayıcı (container) teknolojileri kullananlar için önemli olan user namespace (kullanıcı ad alanı) oluşturma yetenekleri iyileştirildi. Bu sayede Debian 12, konteyner tabanlı uygulamaları çalıştırırken 11’e kıyasla daha güvenli bir altyapı sunabilir.
Donanım uyumluluğunu geliştiren önemli bir değişiklik Debian 12 ile geldi. Bu sürümde özgür olmayan aygıt yazılımlarının (firmware) desteği güçlendirildi. 2022’de Debian topluluğu, donanım için gerekli firmware yapısında değişikliğe gitti. Kapalı kaynaklı dosyalar ayrı bir arşiv altında toplandı.
Bookworm sürümünde non-free-firmware deposunun eklenmesiyle, gerekli durumlarda özgür olmayan firmware paketleri otomatik olarak etkinleşiyor. Bu değişiklik, sürücü yazılımı gerektiren donanımların tanınmasını kolaylaştırdı. Modern GPU’lar ve Wi-Fi kartları artık kurulumdan itibaren sorunsuz çalışıyor. 11’de bu tür cihazlar için elle firmware yüklemek gerekebilirken, 12’de destek “kutu dışından” geliyor.
Debian 12, önceki sürümlerle benzer mimari desteğini sürdürür. Ancak 32-bit i386 için en düşük CPU gereksinimi i686 olarak güncellendi. Artık eski i586 işlemciler artık resmi olarak desteklenmiyor. Bu tür çok eski donanıma sahip kullanıcıların Bullseye sürümünde kalması öneriliyor.
ARM tarafında ise UEFI uyumlu ARM64 cihazlarda Secure Boot (Güvenli Önyükleme) desteği geri getirildi. Bu, ARM tabanlı sunucular veya cihazlar için güvenlik açısından önemli bir avantaj. Son olarak, kurulum tarafındaki geliştirmeler, Debian 12’de çift önyükleme deneyimini iyileştirdi. Windows 11 yüklü sistemler otomatik tanındığı için kullanıcılar Debian’ı modern sistemlerle birlikte daha kolay kurabiliyor.
Paket Yöneticisi (APT) ve Sistem Araçları
Debian’ın paket yönetim sistemi ve temel bileşenlerinde de Bookworm ile bazı değişiklikler mevcut. Debian 12, APT paket yöneticisinin 2.6 sürümünü içeriyor. APT 2.6, Bullseye’da kullanılan APT sürümüne göre daha gelişmiştir. Özellikle non-free firmware bileşenlerinin yönetimi bu sürümde daha kolay hale gelmiştir.
Yani APT 2.6, kapalı kaynak aygıt yazılımlarının yönetimini kolaylaştırıyor. Bu yazılımlar depolardan daha güvenilir şekilde kurulup güncelleniyor. Kullanıcı açısından APT komutlarında veya kullanımında belirgin bir değişiklik bulunmuyor. Arka plandaki iyileştirmeler ise paket yönetiminin daha tutarlı çalışmasını sağlıyor.
Sistem yöneticileri için önemli bir bileşen olan systemd de Debian 12’de güncellendi. Bullseye, systemd 247 serisini kullanıyordu; Bookworm ise systemd 252 sürümüne geçti. Bu güncelleme, hizmet yönetiminde bazı yeni özellikler ve hata düzeltmeleri getiriyor. Örneğin systemd’nin daha yeni cgroups (v2) ile uyumu artırıldı ve birim dosyalarında ek seçenekler sunuldu.
Bu değişiklikler ağırlıklı olarak sistemin arka planda çalışma biçimini etkiler. Bu nedenle Debian 11’den 12’ye geçen çoğu kullanıcı systemd davranışında belirgin bir fark hissetmez. Ancak daha verimli ve güvenli bir init sistemi kullanır.
Debian 12 ile gelen ilginç bir sistem değişikliği de dosya sisteminin dizin yapısıyla ilgili. Teknik Komite kararıyla artık, merged-usr (birleştirilmiş /usr) dizin düzenini tek resmi yöntem olarak benimsedi. Yani /bin, /sbin, /lib gibi dizinler, /usr/bin vb. altına birleştirilmiş bir hiyerarşiyle yönetiliyor.
Bu geçiş Debian 10 (Buster) ve Debian 11 döneminde başlamıştı. Bookworm sürümüyle birlikte eski ayrık dizin düzeni tamamen kaldırıldı. Debian 12’de yeni kurulumlar doğrudan merged-usr düzenini kullanır. Debian 11’den gelen sistemler ise gerekirse yükseltme sırasında otomatik olarak bu yapıya dönüştürülür.
Bu değişiklik, uygulama ve paketlerin dosya yollarında tutarlılık sağlar. Uzun vadede sistem bakımını kolaylaştıran teknik bir iyileştirmedir.
Paket yönetimi tarafında dikkat çeken bir diğer nokta, GRUB önyükleyici ayarlarının güncellenmesi oldu. Debian 12’de kurulan sistemlerde GRUB’un varsayılan davranışı değişti. GRUB, diğer işletim sistemlerini algılamak için os-prober aracını artık otomatik olarak çalıştırmıyor. Güvenlik endişeleriyle alınan bu karar, çift işletim sistemi kullananlar için GRUB menüsünün otomatik oluşturulmaması anlamına gelebilir.
Debian 12’yi Windows veya başka bir Linux ile dual-boot kurabilirsiniz. Bu durumda GRUB menüsünde diğer sistemi görmek için ek işlem gerekir. Os-prober’ı elle çalıştırabilir veya gerekli GRUB ayarlarını yapabilirsiniz. Bullseye’da os-prober varsayılan etkin olduğu için bu, deneyimli kullanıcılar için not edilmesi gereken bir fark.
Güvenlik Güncellemeleri ve Kararlılık İyileştirmeleri
Debian her zaman güvenlik ve kararlılık odaklı bir dağıtım olmuştur. Bookworm sürümü de bu geleneği sürdürerek, önümüzdeki 5 yıl boyunca güvenlik güncellemeleri alacak bir kararlı sürümdür. Debian 12 yayımlandıktan sonra güvenlik desteği devam eder. Debian Güvenlik Ekibi ve Debian LTS ekibi, 2028’e kadar kritik yamalar ve gerekli paket yeniliklerini sağlar.
Bu, sürüm 11 ile aynı destek süresine tekabül ediyor (Bullseye de 5 yıl desteklenecek şekilde planlanmıştı). Sistem yöneticileri için uzun destek süresi, sunucu sistemlerinin güvenle kullanılması açısından kritik bir avantaj.
Debian 12, yayınlandığı anda Debian 11’e göre çok daha güncel paketler içerir. Bu nedenle barındırdığı yazılımlardaki bilinen güvenlik açıkları büyük ölçüde kapatılmıştır. Debian 12 Bookworm ile OpenSSL, OpenSSH, Apache ve PostgreSQL gibi temel yazılımlar güncellendi. Bu paketler Bullseye’a göre daha yeni sürümlerdir ve güvenlik yamaları entegre halde gelir.
Özellikle ağ ve kriptografi paketlerinde güncel sürümler kullanılır. Bu durum sistemi dış saldırılara karşı daha korumalı hale getirir. Bazı örnekler vermek gerekirse Debian 12, OpenSSH 9.2p1, Apache 2.4.57 (Bullseye 2.4.48 içeriyordu) gibi sürümler sunuyor.
Benzer şekilde varsayılan PHP sürümü 7.4’ten 8.2’ye, Python 3.9’dan 3.11’e yükseltilmiş durumda. Bu tür büyük sürüm atlamaları, sadece yeni özellikler değil birçok güvenlik düzeltmesini de beraberinde getiriyor.
Debian 12 ile gelen kapalı firmware’lerin dahil edilmesi de dolaylı yoldan güvenlik ve kararlılığa katkı sunuyor. Geçmişte kullanıcılar Wi-Fi kartları ve GPU’lar için üretici firmware’lerini elle yüklemek zorunda kalıyordu. Bu durum, bazı dosyaların gayriresmî kaynaklardan indirilmesine yol açabiliyordu.
Bookworm sürümünde firmware dosyaları Debian deposunun bir parçasıdır. Bu sayede paket yönetimi üzerinden güvenilir bir kaynaktan kurulabilir ve donanımınız düzgün çalışır. Ayrıca bu firmware paketleri için güncellemeler çıktığında Debian deposundan alabilirsiniz. Sistemin tüm parçalarının güncel tutulabilmesi, genel sistem güvenliğini ve kararlılığını artıran bir etken.
Kararlılık demişken, 12’nin yayınlanmadan önce kapsamlı testlere tabi tutulduğunu vurgulamak gerek. Debian projesi, yeni sürümlerde binlerce paketi otomatik kurulum ve yükseltme testlerine tabi tutar ve kritik hataları giderir. Bookworm da bu testlerden geçerek yüksek bir kalite seviyesine ulaştı. Son kullanıcı açısından bu, 12’ye geçtiğinde büyük sorunlarla karşılaşmanın beklenmemesi anlamına gelir.
Elbette her büyük sürüm güncellemesinde ufak riskler vardır ancak Debian, “yerdeğiştirilebilir” (drop-in) güncellemeleriyle ünlüdür. Sistemler genellikle dist-upgrade ile kesinti olmadan yeni sürüme taşınabilir. Debian 11’den 12’ye geçerken dikkat edilmesi gereken noktalar resmi sürüm notlarında yer alır. Örneğin artık desteklenmeyen paketler veya değişen yapılandırma dosyaları gibi konulara orada değiniliyor.
Son olarak, Bookworm’de Go ile yazılmış paketler konusunda bir güvenlik notu bulunmaktadır. Debian 12 deposundaki Go tabanlı uygulamalar için upstream tarafında uzun süreli güvenlik desteği garanti edilmez. Bu nedenle ileride ortaya çıkabilecek güvenlik açıklarında Debian ekibinin güncelleme sunma sorumluluğu sınırlı olabilir.
Bu konu, son kullanıcıdan çok yazılım ekiplerini ilgilendirir. Go ile yazılmış bazı yardımcı programlar veya konteyner araçları, Debian güvenlik politikası kapsamında düzenli güncelleme almayabilir. Genel tabloya bakıldığında Debian 12, Bullseye’e göre daha güvenli varsayılan ayarlarla gelir. Daha yeni ve sağlam paketler sayesinde sistemleri güvende tutmak kolaylaşır.
Yeni Gelen ve Güncellenen Yazılımlar
Bir Linux dağıtımının kalitesi, içerdiği yazılımların güncelliği ve çeşitliliği ile de ölçülür. Debian 12 bu konuda ciddi bir adım atarak 11’deki paketlerin %67’sinden fazlasını güncelledi.
Ayrıca Bookworm deposuna 11 binden fazla yeni paket eklendi. Eski sürümde yer alan 6 bini aşkın eskimiş paket ise kaldırıldı. Kullanıcıları bekleyen birçok yenilik var:
- Ofis ve grafik uygulamaları: Debian 11’in varsayılan ofis paketi LibreOffice 7.0’dı. Debian 12 ile birlikte LibreOffice 7.4 sürümü sunuluyor. Bu, geliştirilmiş özellikler ve daha iyi Microsoft Office uyumluluğu demek.
Grafik editörü GIMP de 2.10.24’ten 2.10.34 sürümüne güncellendi, bu da yeni araçlar ve hata düzeltmeleri içeriyor. Vektör çizim yazılımı Inkscape 1.0.2’den 1.2.2’ye çıktı. Günlük kullanım araçlarının çoğu, Bookworm’da daha yeni sürümleriyle mevcut. - Programlama dilleri ve araçları: Debian 12, geliştirme ortamlarını da güncel tutuyor. Örneğin Python 3.11.2 varsayılan Python3 sürümü olarak geliyor. C/C++ yazılım ekipleri için GCC 12.2 derleyici paketi mevcut.
Perl 5.32’den 5.36’ya, PHP 7.4’ten 8.2’ye yükseltildi. Bu büyük sürüm geçişleri, dil özellikleri yanı sıra önemli güvenlik yamalarını da içeriyor. Java geliştirme ortamı olarak OpenJDK 17 sunuluyor. Yazılım geliştirmeyle uğraşanlar için Bookworm, daha modern ve destek süresi uzun araçlar sağlamakta. - Sunucu yazılımları: Debian, sunucu tarafında sıkça kullanılan uygulamaları da güncelledi. Apache HTTP sunucusu 2.4.57, NGINX 1.22 gibi web sunucuları sürüm 12 ile geliyor. Veritabanı sunucularından MariaDB 10.5’ten 10.11’e, PostgreSQL 13’ten 15’e terfi etti.
Postfix 3.5’ten 3.7’ye, Dovecot e-posta sunucusu 2.3.13’ten 2.3.19’a güncellendi – bu güncellemeler hem performans artışı hem de yeni özellikler demek. Bookworm sürümünde konteyner altyapısı güncellendi.Docker’ın kullandığı runc ve containerd araçları daha yeni sürümlerle sunuluyor.
Kısacası, Debian 12 ile bir sunucu kurduğunuzda daha güncel bir yazılım seti elde edersiniz. Bu yapı, Debian 11’e kıyasla daha verimli bir sunucu ortamı sunar. - Masaüstü uygulamaları ve diğerleri: Masaüstü ortamıyla birlikte gelen pek çok uygulama da güncellendi. Örneğin Bullseye’da Firefox ESR 78 sürümü vardı. Bookworm’de Firefox ESR 102 sürümü bulunuyor (çok daha yeni bir taban). VLC medya oynatıcı 3.0.18 sürümüyle, Evolution e-posta istemcisi 3.46 ile geliyor.
Vim 9.0 artık depoda (Bullseye Vim 8 idi). Yazı tipleri ve grafik kütüphaneleri gibi pek çok bileşen Debian 12 ile yenilendi. Bu yenilikler, sistemde daha güncel yazılımlar kullanılmasını sağlar.
Belirtmeye değer bir değişiklik de ses sunucusu tarafında gerçekleşti. Debian 12, GNOME masaüstünde PipeWire ses sunucusunu varsayılan olarak kullanmaya başladı. Bullseye döneminde çoğunlukla PulseAudio varsayılan idi.
PipeWire, ses ve video işleme tarafında güncel gereksinimleri karşılar. Yüksek performanslı bir sunucu yapısıyla öne çıkar. Bluetooth ses cihazlarının bağlanması veya profesyonel ses programlarıyla düşük gecikmeli çalışma gibi konularda PipeWire’ın avantajları var.
Debian 12 ile Fedora, Ubuntu gibi dağıtımların izinden gidilerek PipeWire’ın sunulması, sistemdeki multimedya deneyiminin iyileşmesini sağlıyor. Kullanıcı açısından bu geçiş büyük ölçüde fark edilmez. Mevcut uygulamalar ses vermeye devam eder ve altyapı daha kararlı hale gelir.
Toparlamak gerekirse, Debian 12, yeni paketler ve güncellemelerle birlikte gelir. Bu yapı, hem son kullanıcı yazılımlarında hem de geliştirici ve sunucu araçlarında güncel gereksinimlere uyum sağlar. Eğer spesifik bir yazılıma ihtiyacınız varsa, Bookworm depolarında Bullseye’a göre bulma şansınız daha yüksek. 64 binden fazla paketten oluşan devasa Debian arşivi, Bookworm ile birlikte adeta tazelenmiş durumda.
Kurulum Arayüzü ve Yapılandırma Değişiklikleri
Debian’ın kurulum süreci her zaman esnekliği ve çok yönlülüğü ile bilinir. Önceki Debian sürümlerinde non-free firmware içeren ISO’ları ayrıca indirmek gerekiyordu. Bu durum özellikle kablosuz ağ kartları ve ekran kartları için geçerliydi.
Sürüm 12 ile birlikte bu süreç kullanıcı dostu hale getirildi. Artık tek bir resmi kurulum medya kalıbı, ihtiyaç duyulan kapalı kaynak firmware paketlerini de içeriyor. Yani Bookworm kurulum ISO’sunu indirdiğinizde, ek bir dosya veya imaj yüklemeden tüm donanımın çalışmasını öngörebilirsiniz. Bu özellikle yeni kullanıcılar ve hızlı kurulum yapmak isteyenler için büyük kolaylık sağlıyor.
Örneğin, Debian 12’yi bir dizüstü bilgisayara kurmak daha sorunsuzdur. Wi-Fi adaptörü için internet bağlantısı önceki sürümlere göre daha kolay sağlanır.
Debian 12’nin grafiksel kurulum arayüzü. Yeni sürümle birlikte kurulum medyası, gerekli özgür olmayan aygıt yazılımlarını da içerir. Ayrıca canlı sistemlerde kullanıcı dostu Calamares arayüzü sunulur.
Debian 12 kurulumunda iki farklı arayüz bulunur. Bunlar klasik Debian Installer ve canlı (Live) ortamlarda sunulan Calamares arayüzüdür.
Standart Debian Installer, Bookworm sürümünde de kullanılmaya devam ediyor. Metin tabanlı ve grafiksel kurulum desteği sunarken yalnızca küçük iyileştirmeler içeriyor. Kurulum sırasında özellikle temada Bookworm’un Emerald duvar kağıdı arkaplan olarak kullanılıyor. Genel görünüm Bullseye’a benzer kalırken güncellenen logo ve renk paleti dikkat çekiyor.
Canlı ISO tercih edildiğinde Debian 12 kurulumu farklı bir yöntemle yapılır. Calamares arayüzü sayesinde kurulum süreci daha kolay hale gelir. Calamares, özellikle yeni başlayanlar için Ubuntu gibi dağıtımlarda alışılan basit adımlı kurulum deneyimini getiriyor.
Örneğin disk bölümleme, kullanıcı oluşturma gibi adımlar Calamares ile görsel arayüzde kolayca tıklanarak yapılabiliyor. Bu, Debian 11’de de live iso’larla sunulan bir özellikti. Ancak sürüm 12 ile Calamares’ın olgunlaşması sayesinde kurulumlar daha sorunsuz hale gelmiş durumda.
Yapılandırma tarafında, Debian 12 kurulumunda dikkat edilecek noktalar Bullseye ile büyük ölçüde benzer. Ağa bağlıysanız kurulum sırasında güncellemeleri indirip uygulama seçme imkanı yine bulunuyor. Bookworm sürümü, merged-/usr dosya düzenine geçişi arka planda tamamladı. Bu nedenle Debian 11’den yükselten kullanıcılar /usr dizini yapısında bir değişiklik görebilir.
Ayrıca, yeni kurulumlarda GRUB’un diğer işletim sistemlerini taramadığını belirtmiştik. Eğer dual-boot yapıyorsanız kurulumun son adımında GRUB ayarlarını buna göre düzenlemek gerekebilir. Debian Installer, Windows 11’i algılayarak GRUB menüsüne ekleyebilir. Ancak çekirdek güncellemelerinden sonra os-prober pasif olacağı için GRUB menüsünü manuel güncellemek gerekebilir.
Özetle, Debian 12’nin kurulumu önceki sürüm kadar esnek olmakla birlikte, kullanıcı deneyimini iyileştiren dokunuşlara sahip. Tek ISO ile tüm sürücülere erişim ve basitleştirilmiş canlı kurulum sunuluyor. Görsel olarak yenilenen bu süreç, Debian’ın kurulumunu ve yapılandırmasını daha kolay hale getiriyor.
Sunucu Yönetimi Açısından Farklar ve Avantajlar
Debian, sunucu tarafında yaygın olarak tercih edilen bir işletim sistemidir. Bu nedenle Bookworm ile gelen değişiklikler sunucu kullanıcılarını da doğrudan ilgilendirir. Debian 12, sunucu yöneticileri için önemli avantajlar sunar. Çekirdek ve paket güncellemeleri sayesinde sistem performansı ve verimlilik artar.
Yeni 6.1 çekirdeği, I/O (girdi/çıktı) performansı ve donanım sürücülerinde iyileştirmeler getirir. Bu da, yoğun disk ve ağ kullanan hizmetlerde Debian 11’e kıyasla daha iyi sonuçlar sağlar. Örneğin, yeni çekirdekte ağ ve depolama alt sistemleri optimize edildi. Bu optimizasyonlar sayesinde, yüksek yük altında daha kararlı tepki süreleri elde edilebilir.
Güncellenen sunucu yazılımları, yöneticilere hem yeni özellikler hem de uzun vadeli destek sunar. Debian 12’de Apache 2.4.57 ve Nginx 1.22 daha güncel sürümlerle sunulur. Bu sürümler, HTTP/2, deneysel HTTP/3 ve TLS tarafında Bullseye’a göre daha gelişmiş özellikler içerir.
Veri tabanlarında PostgreSQL 15, performans artışları ve yeni SQL özellikleri sunar. MariaDB 10.11’in InnoDB güncellemeleri, uygulama yazılım tarafının işini kolaylaştıracak. OpenSSH 9.2, daha güvenli şifreleme yöntemleri ile gelir. Aynı zamanda telnet gibi eski protokollerin devre dışı gelmesi, sunucu güvenliğini sıkılaştırmak isteyenlerin lehine.
Keza Samba 4.17 ile Active Directory uyumluluğu ve dosya paylaşım performansı artmıştır. Tüm bunlar, sürüm 12 kullanan bir sunucunun güncel ihtiyaçlara daha hazır olduğunu gösteriyor.
Sunucu işletimini kolaylaştıran bir diğer husus, Debian 12’nin kurulum ve yönetim aşamasında sunduğu yeni kolaylıklardır. Örneğin, sunucu kurulumunda firmware dosyalarının varsayılan olarak gelmesi büyük kolaylık sağlar. Bu sayede yeni nesil donanımlara sahip sistemlerde tüm bileşenler ek çaba olmadan tanınır. Bu, veri merkezlerinde hızlı kurulum ve entegrasyon açısından değerlidir.
Ayrıca Bookworm ile paket deposuna eklenen veya güncellenen yönetim araçları bulunuyor. Ansible, Docker/Podman, Kubernetes gibi popüler altyapı yazılımları Debian 12’de daha yeni sürümleriyle mevcut. Böylece konfigürasyon yönetimi, konteyner orkestrasyonu gibi modern DevOps uygulamalarını 11’e göre daha güncel paketlerle yapabilirsiniz.
Debian 12’nin kararlılık ve uzun destek süresi, işletmeler için kritik. Yeni bir sürüme geçerken en önemli soru genelde “stabil mi?” olur.
Yukarıda belirtildiği gibi Bookworm sürümü kapsamlı testlerden geçirilerek yayınlandı. Bu sürüm üç yıl tam destek ve iki yıl ek LTS desteği sunar. Yani, Debian 11’den 12’ye yükselten kurumlar 2028’e kadar güvenli güncellemeler alır. Bu süre boyunca platform resmi olarak desteklenir.
Debian 11’de OpenSSL 3 gibi büyük değişiklikler yer almıyor. Bu nedenle, Bookworm’e geçmek aynı zamanda geleceğe dönük bir yatırım anlamına geliyor. İleride çıkacak yeni protokoller veya teknolojiler için desteğe sahip olmak adına Debian 12 kullanmak avantaj sağlayabilir.
Son olarak, sistem kaynak kullanımı konusuna değinirsek: Debian 12, artırılmış performansına rağmen benzer donanım ihtiyaçlarıyla çalışır. Yani 11'i çalıştırabilen bir sunucu, sürüm 12’yi rahatlıkla çalıştıracaktır.
Bazı kullanıcı raporları, Debian 12’de KDE Plasma 5.27’nin daha optimize çalıştığını gösteriyor. Bu durum, eski sürüme kıyasla daha düşük kaynak kullanımı sağlayabiliyor. Sunucu kurulumları çoğunlukla grafik arayüz olmadan yapılır. Çekirdek güncellemeleri CPU ve bellek kullanımında daha iyi verimlilik sağlar.
Makdos olarak, sunucu ortamlarımızda Debian’ın gücüne güveniyoruz. Debian 12’nin sunduğu kararlı altyapıyı projelerinize kolayca taşıyın.
Makdos Bulut Sunucu Kiralama hizmetimiz ile dakikalar içinde Debian 12 çalıştıran bir sanal sunucuya sahip olabilirsiniz. %99.8 uptime oranı, gelişmiş güvenlik ve yedekleme çözümleri bir arada sunulur. Bu yapı, Debian’ın en güncel sürümünü stabil ve performanslı şekilde çalıştırmanızı sağlar. Sürüm 12’nin sunduğu avantajları, Makdos’un güçlü altyapısıyla birleştirerek uygulamaları güvenle çalıştırın.
Sonuç
Bu yazıda Debian 12 (Bookworm) ile Debian 11 (Bullseye) arasındaki farkları detaylarıyla inceledik. GNOME 43 ve KDE Plasma 5.27 gibi masaüstü yeniliklerini ele aldık. Ayrıca Linux 6.1 çekirdeğinin sunduğu donanım desteği ve performans artışlarını inceledik.
APT 2.6 ve systemd 252 gibi temel bileşenler Debian 12 ile güncellendi. Bu güncellemeler, sistem altyapısının modernleşmesini sağladı. Debian 12, kapalı firmware desteği ve PipeWire gibi çağdaş teknolojileri varsayılan hale getirir. Bu yenilikler, güncellenen yazılım paketleriyle birlikte hem son kullanıcılar hem de sistem yöneticileri için önemli kolaylıklar sunar.
Öğrendiklerimiz özetle: Debian 12, önceki sürüme göre daha güncel, hızlı ve güvenli bir ortam sunuyor. Bullseye’da yer alan eski sürüm yazılımlar yerini yenilerine bırakmış durumda. Bu da gerek ofis programlarında gerek sunucu servislerinde daha iyi performans ve yeni özellikler anlamına geliyor.
Donanım uyumluluğu genişledi, yeni cihazlar sorunsuz destekleniyor ve kurulum süreci kullanıcı lehine iyileştirildi. Debian 12, masaüstünde Linux’a yeni başlayanlar için sağlam bir seçenektir. Aynı zamanda kurumsal sunucularını güncellemek isteyenler için güvenilir bir hedeftir.
Peki şimdi ne yapmalı? Eğer halihazırda sürüm 11 kullanıyorsanız, resmi belgelere göz atarak sisteminizi 12’ye yükseltmeyi düşünebilirsiniz. Öncesinde yedek almayı unutmayın.
Debian 12, yeni bir Linux dağıtımı arayanlar için güçlü bir seçenektir. Uzun destek süresi ve zengin paket deposu sunar. Makdos müşterileri, kontrol paneli üzerinden sunucularını birkaç tıkla Bookworm tabanlı olarak yeniden kurabilir. Yeni hizmetlerde ise Debian 12’yi doğrudan tercih edebilirler.
Siz de Debian 12 ile güvenilir bir sunucu altyapısına geçiş yapın. Detaylı bilgi için bizimle iletişime geçin ya da web sitemiz üzerinden bulut sunucunuzu hemen oluşturun.
Debian 12’nin getirdiği güç ve esneklikle, projelerinizi bir sonraki seviyeye taşıma zamanı!
